28.05.2015

Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej „Manggha”

Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej „Manggha” (w latach 1994–2007 Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej „Manggha”) – muzeum w Krakowie założone w 1994 roku, narodowa instytucja kultury, wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów (nr 118) w 2013 roku.

W 1920 roku krytyk, pisarz i kolekcjoner Feliks Jasieński przekazał krakowskiemu Muzeum Narodowemu swoje zbiory przedmiotów związanych z Japonią (w tym dzieła malarzy japońskich). Po śmierci kolekcjonera (1929) zbiory nie były wystawiane (czego powodem był m.in. brak miejsca, kolekcja liczyła ponad 6500 przedmiotów), z wyjątkiem wystawy w krakowskich Sukiennicach w 1944 roku. Wystawę tę zobaczył wówczas 19-letni Andrzej Wajda, który zafascynował się tą sztuką.

W 1987 roku, prawie pół wieku po tamtej wystawie, Andrzej Wajda odebrał nagrodę filmową Kioto. Postanowił całą sumę przeznaczyć na wybudowanie w Krakowie budynku, w którym można by umieścić zbiory Feliksa Jasieńskiego.

W realizacji tego planu Andrzeja Wajdę wsparły władze Krakowa oraz rząd Japonii (pomoc ambasadora Nagao Hyodo). Do powstania muzeum przyczynili się także przyjaciele reżysera z Fundacji Kyoto-Kraków Andrzeja Wajdy i Krystyny Zachwatowicz. Około miliona dolarów przekazał na budowę centrum Związek Zawodowy Kolei Wschodniej Japonii (z przewodniczącym Akira Matsuzaki).

Projekt koncepcyjny wykonał i podarował Fundacji Kyoto-Kraków znany, japoński architekt Arata Isozaki. Z biurem Isozakiego po stronie polskiej współpracował architekt Krzysztof Ingarden i JET Atelier. Jest to bardzo nowoczesny obiekt, odwołujący się jednak do dawnej sztuki japońskiej. W centrum znajdują się sale wystawowe oraz konferencyjne. Oprócz stałej ekspozycji organizowane są także wystawy czasowe (związane ze sztuką, kulturą i techniką japońską). Ponadto instytucja prowadzi kursy parzenia herbaty, układania kwiatów (ikebana) oraz kursy języka japońskiego. Centrum jest siedzibą Ogólnopolskiego Klubu Bonsai.

Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej "Manggha" w Krakowie zostało otwarte 30 listopada 1994 roku.

W 1997 roku Centrum Manggha otrzymało Nagrodę Specjalną Fundacji Japońskiej.

11 lipca 2002 roku cesarz Akihito wraz z małżonką Michiko odwiedzili Mangghę. Na specjalne życzenie cesarza zorganizowana została wystawa drzeworytów dziewiętnastowiecznego artysty japońskiego Hiroshige Utagawy. Para cesarska ofiarowała Centrum sprzęt audiowizualny, który wykorzystywany jest w szkole języka japońskiego.

Od 1 grudnia 2004 roku Centrum Manggha jest samodzielną instytucją kultury. Do tego czasu była oddziałem Muzeum Narodowego w Krakowie.

W 2006 roku zostało wybrane jako jedna z 20 najciekawszych realizacji architektonicznych w Polsce po 1989 roku w konkursie "Polska. Ikony architektury".

Tradycyjna Japońska Sztuka Pakowania

Furoshiki (jap. 風呂敷, furoshiki) – tobołek, chusta z materiału, o różnych rozmiarach, służąca w Japonii tradycyjnie do owijania, pakowania i przenoszenia różnego rodzaju przedmiotów.

Furoshiki było używane prawdopodobnie już w okresie Nara, lecz dzisiejsze znaczenie oraz nazwę zyskał w epoce Edo. Nazwa wywodzi się od materiału, używanego w tym okresie w łaźniach publicznych (sentō), w który zawijane były mokre ręczniki oraz ubrania (słowo furo oznacza łaźnię, zaś shiki rozłożenie)[1]. Zanim furoshiki zaczęto używać w łaźniach, znane było jako hirazutsumi – płaska narzuta. Tkanina została ostatecznie przejęta przez handlarzy i do dziś służy jako dekoracja oraz opakowanie zabezpieczające.

Dzisiejsze furoshiki może być wykonane z różnych typów tkanin, takich jak jedwab, krepa, bawełna, wiskoza lub nylon. Może posiadać tradycyjny wzór, bądź być zabarwione techniką shibori. Nie istnieje jeden standardowy rozmiar furoshiki – spotykane są tkaniny o wielkości dłoni oraz prześcieradła. Najczęściej spotykanymi wymiarami są kwadraty o bokach 45 cm oraz prostokąty 68 cm na 72 cm.

Furoshiki wciąż jest używane w Japonii. W okresie powojennym na skutek wprowadzenia reklamówek zmniejszyła się liczba używających go osób, jednak obecnie obserwowany jest wzrost zainteresowania oraz wykorzystywania tej chusty w zastępie reklamówek z tworzywa sztucznego w ramach ochrony środowiska. Materiał wykorzystywany jest najczęściej do opakowania pudełek śniadaniowych (bentō) oraz narzuty na stół podczas przerwy śniadaniowej.

MOCAK - Muzeum Sztuki Współczesnej

Kościół św. Michała Archanioła i św. Stanisława Biskupa i Męczennika oraz klasztor paulinów – kompleks sakralny, znajdujący się w Krakowie przy ulicy Skałecznej 15. Nazywany jest potocznie Skałką lub kościołem Na Skałce.

Jest to według legendy sanktuarium męczeństwa św. Stanisława, biskupa krakowskiego, znajdujące się niedaleko Wawelu, nad Wisłą, na niewielkim wzgórzu, zbudowanym z białego wapienia jurajskiego. Pełni też rolę Panteonu Narodowego.

Niepotwierdzone podania podają informację, że stała tu niegdyś świątynia pogańska i na jej miejscu zbudowano kościół romański pw. św. Michała Archanioła. W XIV w. gotycką świątynię postawił król Kazimierz III Wielki. Od 1472 opiekuje się nią Zakon Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika, sprowadzony do Krakowa przez Jana Długosza, który niebawem wystawił nowy kościół. Jan Długosz w 1480 spoczął na Skałce.

Z kościołem na Skałce związana jest historia zmagania się dwóch potęg: świeckiej – króla Bolesława Szczodrego i kościelnej – biskupa krakowskiego Stanisława. W wyniku konfliktu z królem biskup, podając za przekazem Galla Anonima, został skazany w 1079 na obcięcie członków za zdradę, której się dopuścił i zmarł. Dokonać to się miało na Wzgórzu Wawelskim. Według alternatywnej wersji, pozostawionej przez Wincentego Kadłubka, król rozkazał swoim sługom zabicie biskupa w kościele na Skałce w czasie odprawiania przez niego mszy świętej, a gdy ci nie chcieli, sam własnoręcznie zamordował przyszłego świętego. Wersja ta jednak ze względu na moralizatorski charakter kroniki Kadłubka, a także to, że również był biskupem jest mało wiarygodna.

Król musiał opuścić kraj. Kościół uznał biskupa świętym i kanonizował go w 1253. Papież Innocenty IV jako podstawę kanonizacji przyjął cuda czynione nad grobem biskupa. W 750 rocznicę kanonizacji papież Jan Paweł II podniósł kościół na Skałce do rangi bazyliki mniejszej.

Od 1089 zwłoki biskupa spoczywają w katedrze wawelskiej, ale to Skałka jest miejscem jego kultu. Przed trumną biskupa na Wawelu koronowano królów polskich. Do ceremoniału koronacyjnego należała także pielgrzymka pokutna z Wawelu na Skałkę.

Krypta zasłużonych

W latach 1876-1880 urządzono według projektu Teofila Żebrawskiego w podziemiach kościoła narodowy panteon w postaci Krypty Zasłużonych, w której spoczęły znamienite postacie polskiej kultury i nauki.

Rolę Skałki jako panteonu narodowego utrwalił zwyczaj specjalnych paradnych pogrzebów, które zaczynały się u pijarów, w farze Mariackiej czy u franciszkanów. W latach zaborów tradycja ta stała się wyrazem patriotyzmu. Otwarcie krypty wiązało się z 400-leciem śmierci Jana Długosza. Tę tradycję kontynuowano także w wolnej Polsce. W każdym roku – 28 listopada – w rocznicę śmierci Stanisława Wyspiańskiego, odbywa się w Krypcie Zasłużonych żałobna msza św., niejednokrotnie związana z wystąpieniami aktorów z Teatru im. Juliusza Słowackiego.

Oprócz wielkiego kronikarza spoczywają tu: Wincenty Pol, poeta (1881); Lucjan Siemieński, poeta (1881); Józef Ignacy Kraszewski, pisarz (1887); Teofil Lenartowicz, poeta (1893); Adam Asnyk, poeta (1897); Henryk Siemiradzki, malarz (1903); Stanisław Wyspiański, malarz i poeta (1907); Jacek Malczewski, malarz (1929); Karol Szymanowski, muzyk (1937); Ludwik Solski, aktor (1954); Tadeusz Banachiewicz, matematyk i astronom (1955); Czesław Miłosz, poeta (2004); ojcowie i bracia paulini, (od 1482 do 1880 roku była to krypta zakonna paulinów), (2007).